Μύθοι, Ιστορία & Οίνος

Ευρήματα ανασκαφών φανερώνουν οικισμούς διαφόρων ιστορικών περιόδων στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου Νεμέας (6000 π.Χ., 3000 π.Χ., 1200 π.Χ.). Οι οικισμοί αυτοί πρέπει να ήταν αγροτικοί και οι κάτοικοι να παρήγαγαν κρασί, διότι επίσης έχει βρεθεί μεγάλο απόθεμα γιγάρτων (κουκούτσια σταφυλιών).

Σε άγνωστο ιστορικό χρόνο και κατά την μυθολογική προφορική παράδοση, ο Ηρακλής έρχεται στη περιοχή της Αρχαίας Νεμέας για να ολοκληρώσει τον 1ο από τους 12 άθλους του, να σκοτώσει το λιοντάρι της Νεμέας.

Η σκηνή αυτή έχει αποτυπωθεί και διασώζεται σε πολλά αρχαία ευρήματα (όπως σε μία από τις μετόπες του Ναού του Διός στην Αρχαία Ολυμπία).

Σύμφωνα με τους αγροτικούς μύθους, ο Ηρακλής ήταν αυτός που θέσπισε αθλητικούς αγώνες στην περιοχή, προς τιμήν του Δία. Στις Αρχαίες Κλεωνές σήμερα διασώζονται τα ερείπια του Ναού του Ηρακλή (200 π.Χ.).

Οι πρώτες σωζόμενες γραπτές αναφορές για την περιοχή της σημερινής Νεμέας, και πιο συγκεκριμένα της Φλ(ε)ιασίας, έρχονται από την Ιλιάδα του Ομήρου, τον Πίνδαρο, τον Στράβωνα και τον περιηγητή Παυσανία.

Στο μεγαλύτερο λοιπόν λεκανοπέδιο της κορινθιακής ενδοχώρας και πάνω σε λόφο, ιδρύεται η Φλιούντα ή Φλιασία, προς τιμήν του βασιλιά Φλία (προγενέστερες ονομασίες Αραντία και Αραιθυρέα).

Η Φλιασία αποτελούταν από την ακρόπολη και την κάτω πόλη, η οποία περιβαλλόταν από τείχη και εύφορη κοιλάδα, την οποία διέσχιζε ο ποταμός Ασωπός, που εκβάλει στον κορινθιακό κόλπο μέχρι και σήμερα.

Σε μία απόσταση 8χλμ από την Φλιούντα στην κοιλάδα μεταξύ Κορίνθου – Άργους, αυτό της τότε Νεμέας (σημερινή Αρχαία Νεμέα ή Ηράκλειο), τον 6ο αι. π.Χ. χτίζεται το Ιερό του Νεμείου Διός.

Δεν υπήρχε οικισμός, παρά μόνο το ιερατείο που ήταν υπεύθυνο για την λειτουργία του ιερού χώρου.

(Νεμέα = κόρη του ποτάμιου θεού Ασωπού = νέμους = αρχ. δασική περιοχή/βοσκοτόπι).

Λόγω της μορφολογίας του εδάφους, οι υδάτινες απολήξεις συσσωρεύονταν στην πεδιάδα τους χειμερινούς μήνες, γι’ αυτό το λόγο ήταν δύσκολη η δημιουργία οικισμού.

Οι πρώτοι Νέμειοι Αγώνες ή Νέμεα ιδρύθηκαν και ελέγχονταν από την πόλη του Άργους, και διεξάγονταν στα στάδιο του Ιερού του Διός. Τα Νέμεα ήταν αθλητικοί αγώνες, είχαν νεκρικό χαρακτήρα και γίνονταν προς τιμήν του Οφέλτη (υιού του βασιλιά Λυκούργου που πέθανε από δάγκωμα φιδιού).

Γι’ αυτό το λόγο, απονεμόταν στους νικητές στεφάνι αγριοσέλινου, σύμβολο νεκρικής λατρείας.

Το 573 π.Χ. τα Νέμεα αναδείχθηκαν σε πανελλήνιους αγώνες (όπως τα Πύθια, τα Ολύμπια και τα Ίσθμια) και διεξάγονταν πλέον προς τιμήν του Δία. Κατά τη διάρκειά αυτών των αγώνων ίσχυε η ιερή εκεχειρία, η παύση δηλαδή κάθε εχθροπραξίας ή πολέμου ανάμεσα στις ελληνικές πόλεις.

Τελούνταν κάθε 2 χρόνια (1ο και 3ο έτος κάθε ολυμπιάδας) και αποτελούσαν θρησκευτική πανήγυρις, εορταστικές δηλαδή συναθροίσεις.

Σε αυτού του είδους τις γιορτές, όπως και στα συμπόσια, οι επισκέπτες κατανάλωναν άφθονο οίνο.

Η μεγαλύτερη παραγωγή οίνου την περιοχή, προερχόταν από το Φλιάσιο Πεδίο, γι’ αυτό και ο οίνος έμεινε γνωστός στην αρχαιότητα ως φλιάσιος οίνος (Δειπνοσοφιστάς του Αθηναίου, απόσπασμα αττικής κωμωδίας του Αντιφάνη, 4ο αι. π.Χ.).

Λόγω του εμπορίου οίνου, η Φλιούντα γνωρίζει μεγάλη οικονομική άνθιση κατά τον 5ο και 4ο αι. π.Χ.. Σε αυτό συνηγορούν αφενός τα 5.000 νομίσματα από διάφορες αρχαίες πόλεις που έχουν βρεθεί στην περιοχή και αφετέρου η κοπή νομίσματος από τους Φλιασίους το 350 π.Χ..

Τα ιστορικά στοιχεία για τους αιώνες που ακολουθούν είναι περιορισμένα. Η επανεμφάνιση της περιοχής σε διασωθέντα κείμενα γίνεται τον 13 αι. μ.Χ., όταν οι Φράγκοι καταλαμβάνουν το Μοριά (σημερινή Πελοπόννησος) χτίζοντας κάστρα-φρούρια για την προστασία τους.

Μέρος αυτών, αποτελεί και το Κάστρο-Πολύφεγγος (βουνό στην είσοδο της σημερινής Νεμέας).

Το 1320 το Κάστρο-Πολύφεγγος συγκαταλέγεται μεταξύ των κάστρων που πέρασαν στα χέρια των Βυζαντινών, καθώς το κατέλαβε ο Ανδρόνικος Ασάν.

Τα επόμενα χρόνια, 3χλμ. από την αρχαία Φλιούντα, χτίζεται η κωμόπολη του Αγίου Γεωργίου Πολυφέγγους, όνομα που πήρε από την ομώνυμη μεσαιωνική εκκλησία.

Το 1365 έγγραφα αναφέρουν ότι οι Βυζαντινοί είχαν θεσπίσει φόρο κρασιού, γεγονός που αποδεικνύει ότι ο φλιάσιος οίνος δεν σταμάτησε να παράγεται. Με την μετονομασία της πόλης άλλαξε και η αναφορά στο όνομα του οίνου, ο οποίος γίνεται γνωστός ως «ο μέλας οίνος του Αγίου Γεωργίου».

Το 1458 η περιοχή κατακτήθηκε από τους Τούρκους. Τον 16ο και 17ο αι. καταγράφεται η καταβολή φόρου για δικαίωμα καλλιέργειας και παραγωγή τελικού προϊόντος. Λόγω των κατακτήσεων και των συνεχών συγκρούσεων η αμπελοκαλλιέργεια και η παραγωγή κρασιού ήταν μειωμένη.

Το 1691 οι οικογένειες που ζούσαν στον Άγιο Γεώργιο κατείχαν συνολικα 1.321 αξινάρια (1/4 στρ.) και 19 πατητήρια. Παρήγαγαν περίπου 3.000 τόνους κρασιού, με πάνω από το 50% να διανέμεται εκτός περιοχής.

Στην επανάσταση του 1821 πήραν μέρος στον αγώνα πολλοί κάτοικοι, με αρχηγό τον Δανιήλ Παμπούκη.

Τον Ιούνιο του 1822 ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης και το στράτευμά του καταλύουν στον Άγιο Γεώργιο και ξεκινούν τις προετοιμασίες για την επικείμενη μάχη στα Δερβενάκια έναντι των Τούρκων.

Στις 26 Ιουλίου 1822 τελεστικέ η Μάχη των Δερβενακίων, γνωστή και ως η «σφαγή του Δράμαλη». Η επικράτηση των Ελλήνων στη μάχη αυτή σηματοδοτεί και την απελευθέρωση της περιοχής.

Το 1840 δημιουργείται ο Δήμος Νεμέας με κεντρική έδρα τον Άγιο Γεώργιο. Το 1880 προστίθεται στον δήμο ο οικισμός που έχει δημιουργηθεί πλησίον του Ιερού του Διός με την ονομασία Ηράκλειο.

Το 1915 αποφασίζεται η αλλαγή ονομασίας της έδρας του Δήμου Νεμέας, από Άγιος Γεώργιος σε Νεμέα για εμπορικούς κυρίως λόγους, μιας και το όνομα του παραγώμενου οίνου της περιοχής γίνεται ευρέως γνωστό ως «Αγιωργίτικος οίνος της Νεμέας».

Το 1923 η περιοχή μετονομάζεται επίσημα σε Νεμέα και το 1958 το Ηράκλειο σε Αρχαία Νεμέα.

Η Νεμέα κατακτήθηκε από τους Ιταλούς στις 26 Απριλίου 1941. Λόγω της μορφολογίας, την περίοδο της κατοχής δημιουργήθηκαν εδώ πολλά αντάρτικα στρατεύματα.

Το 1971 το Αγιωργίτικο Νεμέας θεσμοθετείται ως ΠΟΠ.

Το 1996 λαμβάνει χώρα η πρώτη σύγχρονη Νεμεάδα στο αρχαίο στάδιο, ως αναβίωση των Νεμείων Αγώνων.